Historia USA

Pierwotnymi mieszkańcami obecnych Stanów Zjednoczonych były najprawdopodobniej ludy przybyłe z Azji przez Cieśninę Beringa w epoce lodowcowej. W okresie przedkolumbijskim żyło na terytorium Stanów Zjednoczonych 8 dużych grup kulturowych. Obszar północnoamerykański kolonizowali pierwotnie Hiszpanie, Francuzi, Holendrzy i Anglicy. Pierwszą trwałą osadą angielską był Jamestown w stanie Wirginia. W 1624 r. Holendrzy założyli osadę Nowy Amsterdam, przemianowaną po zdobyciu jej przez Anglików w 1664 r. na Nowy Jork.

Koloniści przybywający z Wysp Brytyjskich osiedlali się początkowo w wąskim pasie między wybrzeżem Atlantyku a pasmem Appalachów.

W połowie XVIII w. dążenia niepodległościowe kolonii przybrały na sile. Represje władz brytyjskich doprowadziły do wybuchu wojny o niepodległość (1775-83). W dniu 4 lipca 1776 r. ogłoszono Deklarację Niepodległości 13 Kolonii i proklamowano powstanie Unii pod nazwą Stany Zjednoczone Ameryki. W 1787 r. uchwalono konstytucję, a w 1789 r. wybrano pierwszego prezydenta Jerzego Waszyngtona.

Po uzyskaniu niepodległości nasiliła się ekspansja terytorialna ku zachodowi. W roku 1803 Stany Zjednoczone kupiły od Francji Luizjanę, powiększając w ten sposób prawie dwukrotnie swoje terytorium. W 1819 r. zakupiono od Hiszpanii Florydę, w latach 1821-45 skolonizowano i zaanektowano Teksas.

Po wojnie z Meksykiem w 1848 r. uzyskano Kalifornię, Arizonę, Nevadę, Utah, część Nowego Meksyku, Kolorado i część stanu Wyoming. W 1867 r. odkupiono od Rosji Alaskę. Zakończyło to proces rozszerzania terytorialnego państwa na kontynencie północnoamerykańskim.

Ekspansji terytorialnej towarzyszyło narastanie konfliktu między stanami północnymi, a południowymi. W jego wyniku doszło do próby secesji stanów południowych i wybuchu wojny secesyjnej (1861-65) zakończonej zwycięstwem Północy i zniesieniem niewolnictwa. Po wojnie nastąpiła szybka ekspansja osadnictwa na zachód.

W polityce zagranicznej Stany Zjednoczone kierowały się doktryną Monroego z 1823 r., która odmawiała krajom europejskim prawa do interwencji w sprawy Nowego Świata oraz popierała dążenia niepodległościowe krajów Ameryki Łacińskiej.

Zwycięska wojna z Hiszpanią w 1898 r. pozwoliła zdobyć dominującą pozycję w Ameryce Środkowej i na Pacyfiku.
Podczas I wojny światowej Stany Zjednoczone, początkowo neutralne, udzieliły pomocy aliantom, a w 1917 r. przystąpiły do działań wojennych po stronie Ententy.

Po wojnie stały się najpotężniejszym krajem kapitalistycznym i wierzycielem wielu państw. W 1929 r. wybuchł największy w historii Stanów Zjednoczonych kryzys gospodarczy. Jego przezwyciężenie nastąpiło w wyniku szeregu reform społecznych i gospodarczych wdrażanych przez prezydenta Franklina D. Roosvelta.

Kiedy wybuchła II wojna światowa Stany Zjednoczone dostarczały broń państwom europejskim walczącym z Niemcami. Dopiero atak Japonii na Pearl Harbor na Hawajach w 1941 r. spowodował przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny. Amerykańska potęga przemysłowa zaważyła na losach wojny w Europie, a zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki zakończyło wojnę z Japonią.

W okresie powojennym Stany Zjednoczone zaczęły pretendować do roli przywódcy świata zachodniego. Przyczynił się do tego między innymi amerykański plan Marshalla przyspieszyły odbudowę zniszczeń wojennych.

W miarę wzrostu napięcia między ZSRR a Stanami Zjednoczonymi i ich sojusznikami, określanego jako zimna wojna, głównym celem polityki amerykańskiej stało się ograniczenie zasięgu komunizmu (wszelkimi, nie zawsze godnymi pochwały metodami). Po rozpadzie Związku Radzieckiego w latach 1989-1991, kolejnym politycznym wyzwaniem dla USA jest wzrost potęgi Chin oraz odradzające się imperialne ambicje Rosji.